Biyoloji, Biyomühendislik, Moleküler Biyoloji ve Genetik... Bu bölümlerden en spesifik olanı MBG olsa da Biyomühendislik ve Biyoloji bölümünde okuyan öğrencilerin de Genetik bilimine yaptığı katkı göz ardı edilemez.
Aslında bu konuda verilebecek en güzel yanıt , herhangi bir öğrencinin bu bilim dalını sevmesi ve buna ilgi duyarak elinden geldiği kadar biraz çaba göstermesidir.
İlk olarak okuduğu bölümlerde laboratuarı gören öğrenci milleti, o ilk heyecanıyla çok şey yapmak istiyor ne yazık ki... Fakat her nedense eline bir pipet bile alması onu kendinden geçirmeye yetiyor hatta artıyor ile en başlarda. Bundan sonra ki çeşitli deneylerde yeterli bilgileri kendi çapında ve istedii gibi edinip yürümek istediği yolda emin adımlarla hedefine ulaşmaya çalışıyor. Tabi bunlar sadece öğrenciye yeterli mi? Hayır. Staj yaparak daha fazla tecrübe edinip neyin nasıl yapıldığını görerek 'kendi' olmak istiyor resmen ...
Artık asıl konuya gelmek lazım. Genetiğe giriş/\
Moleküler Biyoloji ve daha sonra Genetik gibi derslerle teorik bilgi sahibi olan öğrenci bunun uygulama alanlarına nasıl başlyor sizce?
İlk olarak Genetik biliminin temelini oluşturan en önemli mekanizmayla... PCR(Polymerase chain reaction). Küçücük oligonükleotitler kullanarak belirlemek istediği gen bölgesini milyonlarca çoğaltıp DNA parçaıkları elde ediliyor. Bu işlemi önce DNA 'larını izole ediyorsun ve yaparken kullandığın malzemeleri görüp şaşırıyorsun en başında ,ama zaman ilerledikçe bu işlemin ne kadar önemli olduğunu anlıyorsun.
Bu işlemden sonra çok fazla sayıda elde ettiğin DNA parçacığını görmek istemez mi öğrenci... Sıra geliyor ki bu DNA'nın jelde görüntülenmesi işlemine(ilk görüş çok heyecanlı).
Önce güzelce tarak yerleştirmeyi ve daha sonra özenle hazırlamayı ögreniyorsun 'Jeli'. Agarosunu kaynatıp Etidium Bromür'ünü ekleyip donmasını bekleme aşaması bile ilk kısımda heyecan verici. Daha sonra elde ettiğin DNA'ları o küçük taraklara yüklüyosun ve yürütme işlemini bir güzel yaptıktan sonra ultraviyole ışık altında o görüntüyü görüyorsun...
Bu kadar işlemle sadece PCR işleminin çalışıp çalışmadığını ve elde ettiğin DNA'nın baz dizisinin ne kadar olduğunu görebiliyorsun ama işin bundan sonra ki kısmıda var. Genotip öğrenmek için bide Enzim kesimi yapıp homozigot u heterozigot mutant mı oldugunu görmek daha heyecanlı. PCR ürününü o bölgeyi spesifik olarak tanıyan bir kesim enzimi kullarak çok rahatlıkla Genotip analizi yapabiliyorsun.
Enzim kesimi işleminde PCR ürünü ve enzimle ( Buffer'sız olmaz bu işler :D ) bir mix yapıp 20 saat inkübasyona bırakınca sevgili enzimimiz kendi başına bu işlemi yapıyor ve siz bu ürünüde yine agarose jele yükleyip bantların yerleşimini görebiliyorsunuz.
Bu kısım Genetik biliminin temelini oluştursa da şu an teknolojinin ilerlemesiyle diğer bilim dalları gibi Genetik bilimi de baya yol katetti diyebiliriz.
Bunu en iyi ve tek örneği Light Cycler 480 cihazı. Bu cihaz genotipleme ve dizi analizi dışında expresyon işleminide çok kısa sürede yapabilen mükemmel bir cihaz. Öyle ki, plate'e yerleştirdiğin 96 örneğin genotip veya expresyonunu en fazla 1 saat 15 dk gibi kısa bir süre içerisinde analizi yapıp verebiliyor.
Tabi bunu ilk defa gören bir insan neden o kadar PCR işlemi yapıp jel yukledğini , daha sonra enzim kesimi yaptığını merak ediyor ama dediğimiz gibi bunlar Genetik bilimi için bir TEMEL oluşturuyor.
Bu işlemlere başlamada benim üzerimde teorik bilgilerde etkili olan Y.T.Ü. Biyomühendislik bölümünden Doç. Dr. Dilek Turgut Balık'a , daha sonra deneyesel ve pratiksel çalışmada her türlü desteğini esirgemeyen Çapa Tıp Fakültesi, Çocuk Sağlığı Enstitüsü, Moleküler Endokrinoloji ve Genetik Lab.'ndan Biyolog Dr. Fatmahan Atalar'a ve asistanlarım Gökçe Akan ve Tuğba Tarhan'a ,ortak projede birlikte çalıştığım ve primer dizaynı gibi çeşitli konularda yardımını esirgemeyen Sabancı Üniversitesi Biyoloji Bilimleri ve Biyomühendislik Bölümünde doktora yapan Ayça Tekiner'e teşekkürü bir borç bilirim.
Adil ÇOLAK
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder